Türkiye ekonomisinde koronavirüs seferberliği kapsamında Kars Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ertuğrul Alibeyoğlu Bloomberg HT’ye özel kaleme aldı…

Ülkemiz ve tüm dünya için ekonomik açıdan son derece zorlu geçen 2019 yılının ardından 2020 yılına birçok gelişmeye bağlı olarak çok daha iyimser başlamıştık. Özellikle geçen yılın son çeyreğinde kaydedilen büyüme performansı, ihracat, işsizlik, enflasyon, faiz, sanayi üretim endeksi ve kapasite kullanımı rakamlarındaki iyileşmeler 2020 yılındaki koşulların bir önceki yıla göre daha olumlu olacağına işaret ediyordu.

Ancak, Çin’de ortaya çıkan koronavirüs tehlikesi küresel ekonomideki bütün dengeleri alt üst etti. Borsa ve emtia piyasalarında sert düşüşlere yol açan virüs tehdidi, küresel tedarik zincirlerinde de büyük değişimlere yol açtı. Salgının önüne geçmek isteyen birçok ülke ekonomik ve toplumsal yaşamı kısıtlayıcı tedbirler alırken, bu kısıtlamaların beslediği talep şoku dünya ekonomisindeki yavaşlama risklerini de beraberinde getirdi. Dolayısıyla bu yavaşlamanın ve ekonomik daralmaların etkileri Kars ilinde de görüldü.

Kars ili ekonomisi büyük oranda tarım ve hayvancılığa bağlı olmakla birlikte son yıllarda turizmin ve turizme bağlı hizmet ve perakende sektörünün geliştiği bir il konumdadır. Bilindiği üzere Covid-19’dan etkilenen sektörlerin başında turizm ve hizmet sektörü gelmektedir. Kars özelinde de turizm ve hizmet sektörünün olumsuz etkilenmesine bağlı olarak ekonomimiz büyük oranda daralmıştır. Otel ve konaklama, kafe-restoran, eğlence, yolcu taşımacılığı, turizme bağlı perakende sektörleri tamamen durmuş; diğer sektörler de durma noktasına gelmiştir. Salgın süresince birçok işyerinin kapanmasına veya işlerin durgunlaşmasına bağlı olarak işsiz sayımız artmış, işverenler işçilerini zorunlu izine ayırmak durumunda kalmıştır. Dolayısıyla Kars ili Covid-19’dan büyük oranda etkilenmiştir. Ayrıca bu durum turizm ve diğer sektör yatırımcılarında büyük kaygıya yol açmıştır.

Salgın sonrası devlet desteği olmadan sektörlerin normalleşme sürecine uyum sağlama olasılığı düşük derecelerdedir. Dolayısıyla İlimizin son yıllarda ivme yakaladığı turizm sektörü üzerinde durularak turizm yatırımlarının arttırılması, turizme bağlı sektörlere destekler verilmesi gerekmektedir. Ayrıca uçak biletleri fiyatları sübvanse edilmeli ve ilimize turist ziyaretleri teşvik edilmelidir. Kış aylarının sona ermesine bağlı olarak tarım ve hayvancılık sektörü de açılmıştır. Çiftçilerimiz sert ve durgun bir kış sezonu atlatmıştır. Yaşamış olduğumuz süreç nedeniyle çiftçilerimize Tarım Bakanlığı, TKDK veya benzeri kuruluşlar aracılığı ile verilen hibe ve destek oranları arttırılmalı, tarım ve hayvancılık sektörü desteklenmelidir. Covid-19 etkisinin en sert görüldüğü hizmet sektörü için özel teşvik ve destekler geliştirilmeli, işe başlama ve normalleşme süreçlerinde hizmet sektörüne başta personel olmak üzere teşvikler sağlanmalıdır. Teknolojik tarıma geçiş sağlanmalı, tarım ve hayvancılık sanayisi geliştirilerek iş gücü yükünü azaltıcı ve verimi arttırıcı politikalar üretilmeli ve bu yönde destekler sağlanmalıdır. Kırsalda aile işletmesi türünde faaliyetlerini sürdüren ve ekonomiye katkı sağlayan tarım ve hayvancılık işletmeleri hibe yoluyla desteklenmeli, bu tarz işletmelerin eğitimine önem verilerek bilinçli ve verimi yüksek bir sektör oluşturulmalıdır.

Covid-19 tedbirleri sonucu özellikle kısıtlanan sektörlerde üretim ve istihdam kaybı çok ani olduğundan, ekonomik ve sosyal kayıpların azaltılması için desteğin de herhangi bir koşul aranmadan işini ve işyerini kaybeden herkese çok hızlı bir şekilde verilmesi gerekmektedir.

Salgın süreci gıda sektörünün önemini tam anlamıyla ortaya koymuştur. Dolayısıyla gıda sektörünün temeli olan tarım ve hayvancılık sektörü üzerinde durularak yeni modeller geliştirilmeli, dışa bağımlı kalmadan kendi kendimize yetebilecek bir sistem oluşturulmalı ve teşvik edilmelidir.

Turizm sektörü üzerine özellikle eğilinmelidir. Turizm doğrudan ve dolaylı olarak birçok sektörü beslediğinden turistler için cazibe oluşturacak politikalar geliştirilmeli ve uygulanmalıdır.

Salgın sonrası ticaret sisteminin değişeceği ve e-ticaretin öneminin artacağı aşikardır. Bu nedenle perakende sektörü ve küçük işletmelerin e-ticarete geçişlerinde gerekli destek ve oryantasyon sağlanmalıdır.